Για τον Μαρξ η πάλη των τάξεων αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της κοινωνικής εξέλιξης, την ατμομηχανή της Ιστορίας

Για τον Μαρξ η πάλη των τάξεων αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της κοινωνικής εξέλιξης, την ατμομηχανή της Ιστορίας. Οι Μαρξισμού και Ενγκελς στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος σημείωναν ότι «όλη η μέχρι σήμερα πολιτισμένη ιστορία είναι ιστορία ταξικών αγώνων.» Και συνέχιζαν: «Ελεύθερος και δούλος, πατρίκιος και πληβείος, βαρόνος και δουλοπάροικος, μάστορας και κάλφας, με λίγα λόγια, καταπιεστής και καταπιεζόμενος, βρίσκονταν σε διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ τους, διεξήγαγαν έναν αδιάκοπο αγώνα, πότε σκεπασμένο, πότε ανοιχτό, έναν αγώνα που τέλειωνε κάθε φορά με τον επαναστατικό μετασχηματισμό ολόκληρης της κοινωνίας ή με την κοινή καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν...»

Για τους Μαρξ και Ενγκελς η αστική κοινωνία, που πρόβαλε μέσα από τα σπλάχνα της κατεστραμμένης φεουδαρχικής κοινωνίας, δεν εξάλειψε τις ταξικές αντιθέσεις, αλλά αντικατέστησε απλώς τις παλιές τάξεις με νέες, τους παλιούς όρους καταπίεσης με νέους, τις παλιές μορφές πάλης με νέες. Η αστική κοινωνία, εξήγησαν οι Μαρξ και Ενγκελς, όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα εχθρικά στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες τάξεις που βρίσκονται αντιμέτωπες η μία στην άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο.

Οι Μαρξ και Ενγκελς έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις για να χειραφετηθεί η εργατική τάξη από την αστική τάξη, για να συνειδητοποιήσει την ιστορική της αποστολή, γι' αυτό έγραφαν, μελετούσαν και δρούσαν για την επανάσταση και για την ανατροπή του καπιταλισμού, γι' αυτό υπέστησαν διώξεις από τις κυβερνήσεις διαφόρων κρατών της Ευρώπης. Οπως έλεγε χαρακτηριστικά ο Μαρξ, «οι φιλόσοφοι μονάχα ερμήνευαν μόνο με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε.» Αυτή η περίφημη «11η θέση για τον Φόιερμπαχ», μας εξηγεί άλλωστε το πως έζησαν οι Μαρξ και Ενγκελς, δηλαδή σαν επαναστάτες. Οι Μαρξ και Ενγκελς ήταν μαχόμενοι επαναστάτες διανοούμενοι, ενεργοί συμμέτοχοι στην πολιτική δράση για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης.

Ο Μαρξ διαμορφώνοντας την υλιστική αντίληψη της ιστορίας, προσέφερε τεράστιες υπηρεσίες για την κατανόηση της κοινωνικής εξέλιξης. Ο Μαρξ, ξεχωρίζοντας από τις διάφορες περιοχές της κοινωνικής ζωής την οικονομική περιοχή, ξεχωρίζοντας απ' όλες τις κοινωνικές σχέσεις τις σχέσεις παραγωγής, σαν βασικές, πρωταρχικές, καθοριστικές για όλες τις υπόλοιπες σχέσεις, μπόρεσε να εξηγήσει επιστημονικά την εξέλιξη των κοινωνικό-οικονομικών σχηματισμών και προσέφερε μια ολοκληρωμένη θεωρία της πάλης των τάξεων όπως αυτή διεξάγεται στην κοινωνία.

Η ανακάλυψη της υλιστικής αντίληψης για την Ιστορία ξεπέρασε τις ανεπάρκειες παλιότερων θεωριών οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση εξέταζαν μόνο τα ιδεολογικά κίνητρα της δράσης των ανθρώπων και δεν εξερευνούσαν τι είναι εκείνο που γεννάει αυτά τα κίνητρα, δεν εξηγούσαν τη συνείδηση από τις αντιφάσεις της υλικής ζωής, από τη σύγκρουση που υπάρχει μεταξύ των παραγωγικών δυνάμεων καιρών σχέσεων παραγωγής.

Πηγή: Τάσος Τραβασάρος, Μια κριτική στη Σχολή της Φρανκφούρτης, ΚΟΜΕΠ/3ο Τεύχος/2025